Emeklilerin tüketici kredisi borçları nedeniyle maaşlarına uygulanan haciz ve bloke işlemlerinde önemli bir değişiklik yaşandı. Daha önce bankaların emekli maaşlarına doğrudan bloke koyamadığı bu durum, Yargıtay'ın aldığı içtihat birleştirme kararıyla farklı bir boyut kazandı.
Yargıtay'ın aldığı karara göre, tüketici kredisi nedeniyle verilen "hapis, takas, mahsup ve benzeri onay ve rıza talimatları" doğrultusunda bankaların emekli maaşına doğrudan bloke koyması artık mümkün. Bu, bankanın borçlu emeklinin maaşından alacağını tahsil edebileceği anlamına geliyor.
Karar, emeklinin kredi sözleşmesi imzalarken vereceği rıza ve onayın belirleyici olacağını ortaya koyuyor. Yani, emeklilerin kredi kullanırken imzalayacakları veya onaylayacakları her sözleşme maddesini dikkatlice okumaları ve özellikle maaşlarına bloke konulmasına dair maddelere rıza gösterip göstermeyeceklerine karar vermeleri gerekecek. Ancak, bankaların bu durumu kabul edip etmeyeceği ve sözleşmelerin genellikle toplu halde sunulması nedeniyle emeklilerin paraya ihtiyaç duyduğunda sözleşmeyi imzalamak zorunda kalabileceği belirtiliyor.
Yargıtay'ın bu kararı, Anayasa'nın "Çalışma ve sözleşme hürriyeti" başlıklı 48. maddesinin ilk cümlesi olan "Herkes, dilediği alanda çalışma ve sözleşme hürriyetlerine sahiptir" hükmüne dayandırıldı. Buna göre, yapılacak sözleşme nedeniyle verilecek rızalar ve onaylarla birlikte emekli maaşlarına bloke konulabileceğine hükmedildi.
Ancak, 5510 sayılı Kanun'un 93. maddesinde "Gelir, aylık ve ödenekler; ... nafaka borçları dışında haczedilemez" şeklinde bir hüküm bulunuyor. Maddenin devamında ise "Bu fıkraya göre haczi yasaklanan gelir, aylık ve ödeneklerin haczedilmesine ilişkin talepler, borçlunun muvafakati bulunmaması hâlinde, icra müdürü tarafından reddedilir" ibaresi yer alıyor.
Kararda, emeklilerin kredi sözleşmesi gereğince rızası ve onayının bulunması halinde maaşının ne kadarına el konulacağına dair bir belirsizlik bulunuyor. Örneğin, emekli maaşı 20 bin lira olup kredi taksit ödemesi 23 bin lira ise, maaşın tamamına mı yoksa dörtte biri kadarına mı bloke konulacağı kararda netleştirilmediği için bankalar ve emekliler arasında yeni ihtilafların ortaya çıkabileceği öngörülüyor.
Yargıtay'ın içtihat birleştirme kararı, bazı üyelerin itirazlarına karşın oy çokluğuyla kabul edilerek Resmi Gazete'de yayımlandı ve yürürlüğe girdi.
